Adem en stem

Als men in het dagelijks leven de stem intensief gebruikt bij het spreken of zingen kan dit keelpijn en/of stemklachten tot gevolg hebben. Intensief stemgebruik vermoeit de keel en het fijne weefsel van de stembanden. Er kan een gevoel bestaan van een slijmpropje of kriebel in de keel dat niet weggeslikt kan worden. De keel kan branderig, pijnlijk of dichtgesnoerd aanvoelen en is geïrriteerd. Deze klachten kunnen ook voorkomen bij veelvuldig keelschrapen en kuchen.

Als de stem regelmatig overbelast wordt kan de stem hees of schor worden, valt weg en kan niet meer gebruikt worden zoals men wil.

Behandeling

In veel gevallen zal de KNO-arts naar de logopedist hebben verwezen. Is dit niet het geval dan kan een KNO-onderzoek worden verzocht door de logopedist. Dit is om een organische oorzaak, zoals een poliep of stembandknobbels uit te sluiten.

De logopedist onderzoekt de stem en stelt een diagnose. De behandeling richt zich op een goede ademhaling en een ontspannen manier van stemgeven.

Bij een stembandverlamming staan één of beide stemplooien stil, of is de spanning van de stemplooien verstoord. Dit veroorzaakt problemen bij de stemgeving. Een stembandverlamming komt voornamelijk bij volwassenen voor. Door de stemplooien te bekijken stelt de KNO-arts de diagnose.

Behandeling

Via de huisarts of medisch specialist (KNO-arts) wordt de cliënt doorverwezen. De logopedist onderzoekt de stemkwaliteit en het stemgebruik. Met de resultaten en de gegevens van de KNO-arts wordt beoordeeld of de stemkwaliteit door middel van adem- en stemoefeningen te verbeteren is.

Soms moet er eerst chirurgisch ingegrepen worden. Hierna volgt altijd logopedische therapie om de stem zo goed mogelijk te leren gebruiken.

Een brokgevoel in de keel (Globus gevoel) komt vaak voor. Globusklachten kenmerken zich door een branderig, pijnlijk of geïrriteerd  gevoel in de keel of het gevoel dat er iets in de keel zit, zoals een graat of een korreltje. Na onderzoek van de KNO-arts blijkt dat het gevoel niet te verklaren is. Globusklachten kunnen veroorzaakt worden door overmatige spanning in het keelgebied.

Behandeling

Bij hyperventilatie zijn de adem en de lichamelijke activiteit niet goed op elkaar afgestemd. Hyperventilatie kan verschillende gevolgen hebben. Vaak voorkomende symptomen zijn duizeligheid, tintelingen ademnood en hartkloppingen. Meestal ervaart men deze symptomen als zeer beangstigend. Hyperventilatie kan bij kinderen en volwassenen voorkomen. Het hangt vaak samen met spanningen of gevoelens van onzekerheid en angst. Hyperventilatie kan ook optreden als er te snel en vrijwel zonder pauzes gesproken wordt.

Behandeling

Tijdens het onderzoek  wordt de afwijkende wijze van ademen in kaart gebracht. De behandeling richt zich op het inzicht krijgen in de problemen rondom de hyperventilatie en die oplossen. Er wordt een functioneel en evenwichtig adempatroon in rust, tijdens spreken en tijdens lichamelijke inspanning aangeleerd. Tijdens de behandeling wordt er vaak gebruik gemaakt van ontspanningsoefeningen.

COPD is de verzamelnaam voor een aantal chronische aandoeningen van de luchtwegen. Voor het spreken is adem onmisbaar. COPD-patiënten kunnen dan ook problemen hebben tijdens het praten. Door ademtekort kunnen er maar weinig woorden na elkaar gezegd worden. Er wordt vaak en duidelijk hoorbaar ingeademd, en soms ook op onlogische momenten tijdens het praten. Het spreken is hierdoor moeilijker te verstaan. Langer spreken is vermoeiend.

Behandeling

De behandeling is gericht op het omgaan met de eigen optimale longinhoud. De cliënt leert de ademverdeling hierop aan te passen in diverse situaties. Ook leert de cliënt een ontspannen gebruik van adem- en stemkoppeling zodat het spreken minder moeite kost.

Veel stemstoornissen gaan gepaard met te veel spanning in de spieren in en rondom het strottenhoofd (de larynx). Naast de traditionele adem- en stemtechnieken zijn wij getraind in het masseren en manipuleren van het strottenhoofd, de larynx. Deze speciale technieken zijn goed toepasbaar voor dit gebied om een te veel aan spanning in deze spieren te verminderen of op te heffen. Dit wordt manuele larynx facilitatie genoemd.

Deze methode is zowel diagnostisch als therapeutisch toe te passen. Door stretchen van gespannen spieren wordt ontspanning bereikt, waardoor stemoefeningen sneller zullen aanslaan.

Wat is larynx facilitatie?

Deze techniek bestaat uit een trage rekking, stretching en/ of massage van de spieren en ligamenten van en rondom het strottenhoofd. Ook  hals, nek, mondbodem en kaakspieren worden behandeld.

Voor wie?

Deze techniek is geschikt voor cliënten waarbij sprake is van hypertonie, dat betekent dat de spanning in de spieren van de hals, nek, kaak en de mondbodem te hoog is.

Wat is het effect?

In eerste instantie is het effect beperkt van duur. Maar na enkele behandelingen blijft het effect (ontspanning) langer bestaan totdat het resultaat uiteindelijk permanent is.  In de meeste gevallen zijn 3 tot 6 behandelingen noodzakelijk. Vervolgens wordt de therapie indien nodig vervolgd met de meer gangbare adem- en stemmethoden. Hierbij wordt vooral met de houding, adem, en stem geoefend. U leert een goede stemtechniek toepassen en het verschil te horen tussen een ontspannen en ‘gespannen/geknepen’ stemgeving. Met de manuele larynx facilitatie is een goede basis gecreëerd voor de andere logopedische oefeningen.

Wanneer is manuele larynx facilitatie geïndiceerd?

• bij een hyperkinetisch stemgebruik
• bij een verhoogde spierspanning in nek-, schouder- en halsgebied
• bij een gespannen slikbeweging
• bij globussklachten (het gevoel dat er iets in de keel zit)
• bij een stem die snel vermoeid raakt

Effecten van de larynx facilitatie

• ontspanning van de hals, het strottenhoofd en de mondbodem
• een betere bewegelijkheid van het stemapparaat/ strottenhoofd
• vermindering/opheffen van het globusgevoel
• vermindering van pijnklachten in de keel
• meer ontspannen zingen